ไขข้อข้องใจ!!! การฉีดวัคซีนโควิด-19 แต่ละโดส ระยะเวลาห่างกันเท่าไร?

วัคซีนโควิด-19 เครื่องมือในการต่อสู้กับเชื้อไวรัสโคโรนา เพื่อลดการแพร่ระบาดที่ทั่วโลกกำลังเผชิญอยู่ในขณะนี้ ซึ่งวัคซีนโควิดก็มีด้วยกันหลากหลายแบบ จำนวนการฉีดก็จะแตกต่างกันไป และเรื่องระยะเวลาในการฉีดเข็มแรกกับเข็มที่ 2 ก็จะแตกต่างกันไปด้วย

AstraZeneca

วัคซีนแอสตราเซเนกา เป็นวัคซีนชนิดไวรัล Viral Vector ผลิตจากเชื้อไวรัสชิมแปนซีอะดีโน ใช้ไวรัสเป็นพาหะ พัฒนาโดยการนำไวรัสที่ถูกทำให้อ่อนฤทธิ์ลงแล้วฝากสารพันธุกรรมของโควิด-19 เข้าไปซึ่งทำให้ไม่สามารถแบ่งตัวและไม่สามารถก่อให้เกิดโรคในมนุษย์ จำนวนในการฉีดวัคซีนโควิด-19 ชนิดนี้อยู่ที่ 2 เข็ม ควรฉีดห่างกัน 10-12 สัปดาห์ ถึงจะได้ประสิทธิภาพมากที่สุด

จำนวนการฉีดวัคซีน : 2 เข็ม

ระยะเวลาในการฉีดวัคซีน : ควรฉีดห่างกัน 10-12 สัปดาห์

Pfizer

วัคซีนของไฟเซอร์ มีชื่อทางการว่า BNT162b2 เป็นวัคซีนชนิด mRNA ซึ่งวัคซีนชนิดนี้เป็นการสังเคราะห์สารพันธุกรรมเลียนแบบเชื้อไวรัสขึ้นมา ดังนั้นในวัคซีนจึงไม่ได้มีอนุภาคของเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียที่ตายแล้วอยู่ภายในเลย เมื่อฉีดเข้าไปในในร่างกายจะกระตุ้นให้เกิดการสร้างโปรตีนส่วนหนาม (Spike protein) เหมือนกับโคโรนาไวรัส ร่างกายเมื่อเห็นโปรตีนส่วนหนามของไวรัสแล้ว จึงสามารถสร้างภูมิคุ้มกันไว้สำหรับป้องกันไวรัสจริงๆ ที่จะเข้ามาได้

จำนวนการฉีดวัคซีน : 2 เข็ม

ระยะเวลาในการฉีดวัคซีน : โดยที่เข็มแรกจะห่างจากเข็มที่ 2 ประมาณ 21-28 วัน ภูมิคุ้มกันจะเริ่มเกิดเมื่อฉีดไปแล้ว 12 วัน แต่ระบบภูมิคุ้มกันจะทำงานเต็มที่ก็ต่อเมื่อฉีดครบ 2 โดส เนื่องจากเวลาห่างกันไม่มากจึงทำให้ไม่มีเวลาพักที่จะฉีดวัคซีนชนิดอื่น

Sinovac

วัคซีนป้องกันเชื้อโควิด-19 ใช้เทคโนโลยีการผลิตวัคซีนแบบเชื้อตาย (Inactivated Vaccine) เป็นการนำเชื้อไวรัสซาร์ส-โควี-2 (COVID-19) มาเพาะเลี้ยงให้ขยายพันธุ์จำนวนมาก จากนั้นจึงนำมาฆ่าด้วยสารเคมี หรือระดับความร้อนที่เหมาะสมแล้วจึงนำมาผลิตเป็นวัคซีน กลไกของวัคซีนโควิดชนิดนี้คือ การเหนี่ยวนำให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน หรือแอนติบอดีต้านเชื้อไวรัสเพื่อไม่ให้เข้าสู่เซลล์ร่างกายได้นั่นเอง

จำนวนการฉีดวัคซีน : 2 เข็ม

ระยะเวลาในการฉีดวัคซีน : ระยะเวลาในฉีดควรห่างกัน 2-4 สัปดาห์

Johnson & Johnson

วัคซีนโควิด-19 ของ Johnson & Johnson เป็นวัคซีนชนิดใช้ไวรัสเป็นพาหะ (Recombinant viral vector vaccine) โดยนักวิจัยจะตัดต่อสารพันธุกรรมบางส่วนของเชื้อโควิด-19 มาใส่ในไวรัสอะดีโนของมนุษย์สายพันธุ์ 26 (Human adenovirus type 26) ซึ่งเป็นไวรัสพาหะที่ถูกดัดแปลงให้ไม่สามารถแบ่งตัวได้ หรืออ่อนกำลังลงจนไม่ทำให้เกิดโรค แล้วนำมาฉีดเพื่อกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน ซึ่งจำนวนในการฉีดจะฉีดเพียงเข็มเดียวเท่านั้น เนื่องจากมีการทดลองพบว่า การฉีดวัคซีนเขาที่ 1 สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี ขณะที่เข็มที่ 2 ไม่ได้เพิ่มระดับภูมิคุ้มกันมากนัก ซึ่งจะช่วยลดต้นทุนในการขนส่งและสะดวกสบายในการฉีด

จำนวนการฉีดวัคซีน : 1 เข็ม

Moderna

วัคซีนโควิดโมเดอร์นา เป็นวัคซีนชนิด mRNA ซึ่งเป็นสารพันธุกรรมสังเคราะห์ขึ้นในห้องปฎิบัติการ มีส่วนช่วยให้ร่างกายสร้างโปรตีนที่เฉพาะเจาะจงกับไวรัสขึ้นมา และกระตุ้นให้ร่างกายสร้าง Antibodies ซึ่งรับรู้ได้เมื่อมีไวรัสเข้าสู่ร่างกายและทำการทำลายไวรัส จำนวนการฉีดวีคซีนอยู่ที่ 2 โดส ซึ่งกลุ่มผู้เชี่ยวชาญที่ปรึกษาเชิงกลยุทธ์ขององค์การอนามัยโลก ได้บอกว่าควรเว้นระยะห่างประมาณ 28-42 วัน

จำนวนการฉีดวัคซีน : 2 เข็ม

ระยะเวลาในการฉีดวัคซีน : ควรเว้นระยะห่างประมาณ 28-42 วัน

Sinopharm

วัคซีน BBIBP-CorV หรือวัคซีนโควิดซิโนฟาร์ม เป็นวัคซีนประเภท Inactivated vaccine หรือวัคซีนชนิดเชื้อตาย โดยการนำเชื้อไวรัสสายพันธุ์ WIV04 และ HB02 มาเลี้ยงขยายจำนวนมาก แล้วนำมาฆ่าด้วยสารเคมี เช่น Betapropiolactone , Formaldehyde หรือความร้อน วัคซีนชนิดนี้มีแถบตรวจบนขวดจะเปลี่ยนไปตามอุณหภูมิความร้อน ทำให้แพทย์สามารารถตรวจได้ว่าวัคซีนมีความปลอดภัยและพร้อมสำหรับใช้งานหรือไม่ จำนวนในการฉีดวัคซีนคือ 2 เข็ม ควรห่างกันประมาณ 28 วัน วัคซีนจะได้ประสิทธิดีในการป้องกันก็ต่อเมื่อหลังจากฉีดครบแล้ว 14 วัน

จำนวนการฉีดวัคซีน : 2 เข็ม

ระยะเวลาในการฉีดวัคซีน : ควรห่างกันประมาณ 28 วัน

ถ้าเลยกำหนดฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 จะเป็นอะไรหรือเปล่า?

คงเป็นคำถามที่หลายคนสงสัย หากฉีดวัคซีนโควิด-19 เข็มแรกไปแล้ว ระยะเวลาควรห่างจากเข็มที่ 2 เท่าไร? ถ้าถึงเวลาฉีดเข็มที่ 2 แล้วติดธุระไม่สามารถไปได้ ไปรับฉีดวัคซีนโควิดเข็มที่ 2 ช้าสุดได้กี่วัน?

ระยะเวลาในการฉีดวัคซีนโควิด-19 นั้นจะมีความแตกต่างกันไปตามแต่วัคซีนแต่ละชนิด หากวันที่กำหนดในการฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 ไม่สามารถไปรับวัคซีนได้ เราสามารถไปฉีดวัคซีนหลังจากนั้นได้ แต่ไม่ควรห่างจากวัคซีนเข็มแรกมากเกินไป เพราะอาจทำให้ภูมิคุ้มกันทำงานไม่เต็มที่ นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ กล่าวว่า การวัคซีนโควิด-19 เข็มที่ 1 และ 2 จึงไม่ควรฉีดห่างกันเกินไป เพราะอาจทำให้หลุด มีติดเชื้อได้ ทำให้ในต่างประเทศ ต้องบีบเข็มที่สองเข้าใกล้กับเข็มแรก

ด้านศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐฯ หรือ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) กล่าวว่า วัคซีนโควิด Pfizer และ Moderna สามารถเว้นระยะได้ 6 สัปดาห์หลังจากฉีดเข็มแรก แต่อย่างไรก็ตามควรฉีดวัคซีนเป็นไปตามตารางหรือไม่ควรเว้นระยะเวลานานจนเกินไป

ฉีดวัคซีนโควิด-19 เข็มแรกและเข็มที่ 2 สลับยี่ห้อกันได้หรือไม่?

ส่วนเรื่องการฉีดวัคซีนโควิดต่างชนิดกัน ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยา ได้กล่าวว่า ขณะนี้มีแนวทางการศึกษาเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในการให้วัคซีนสลับยี่ห้อ และจากข้อมูลวิจัยพบผู้ที่แพ้วัคซีน Sinovac เข็มแรก และเข็ม 2 ได้รับ AstraZeneca พบว่ามีภูมิต้านทานที่ขึ้นสูงกว่าการได้รับวัคซีนชนิดเดียวกัน ในทำนองเดียวกันหากเข็มแรกได้รับวัคซีน AstraZeneca แล้วเข็ม 2 ฉีดวัคซีน Sinovac อีก 1 เดือนต่อมา ภูมิคุ้มกันที่ขึ้นก็สูงกว่าเกณฑ์เฉลี่ย การศึกษาวิจัยการฉีดวัคซีนโควิด-19 สลับยี่ห้อ เพื่อเป็นทางเลือกในยามที่วัคซีนขาดแคลนหรือแพ้วัคซีนและเป็นแนวทางในการที่จะนำมาใช้ในการกระตุ้นเข็มที่ 3 โดยไม่จำเป็นที่จะต้องใช้วัคซีนชนิดเดียวกัน

ฉีดวัคซีนโควิด-19 ห่างกับวัคซีนชนิดอื่น ระยะเวลาเท่าไรดี?

ในกรณีที่ต้องฉีดวัคซีนอื่นเป็นการเร่งด่วนเพื่อป้องกันการติดเชื้อรุนแรง เช่น วัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้า สามารถฉีดวัคซีนชนิดนี้หรือวัคซีนบาดทะยักได้เลย เพราะหากโดนสุนัขกัดมาแล้วไม่ฉีดทันทีอาจจะเกิดอันตรายถึงชีวิตได้ หรือในกรณีที่ต้องการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ สามารถฉีดคั่นวัคซีนแอสตราเซเนกาโดสแรกได้หลังจากฉีดไป 4 สัปดาห์

วัคซีนโควิดเข็มที่ 3 เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน

ในเรื่องของการฉีดวัคซีนโควิด-19 เข็มที่ 3 นั้น นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา ได้กล่าวว่า เป็นแนวคิดที่จะจับตัวไวรัสที่เพี้ยนไป โดยถ้าการเพี้ยนไม่มาก การเพิ่มระดับภูมิคุ้มกันในน้ำเหลืองสูงๆ หวังว่าจะจับแน่นขึ้น ซึ่งการฉีดวัคซีนโควิดเข็มที่ 3 เป็นเรื่องที่หลายประเทศกำลังให้ความสนใจ โดยได้มีการทดลองฉีดวัคซีนโควิดเข็มที่ 3 ไปบ้างแล้วในยุโรป เช่น ฝรั่งเศส นอร์เวย์ และอังกฤษ ซึ่งที่ประเทศอังกฤษนั้นได้มีการทดลองฉีดวัคซีนเข็มที่ 3 ให้กับผู้ที่ได้รับวัคซีนครบแล้ว เพื่อใช้ฉีดเสริมเพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันเชื้อไวรัสโควิด-19 ที่กลายพันธุ์ทุกชนิด

Cr. www.bbc.com / www.bangkokbiznews.com / www.hfocus.org / www.healthline.com / www.ddc.moph.go.th / Facebook : นพ.ยง ภู่วรรณ / Facebook : หมออยากเล่าฟังหน่อย by มิตรไมตรี